هنرستان غیر انتفاعی دخترانه نخبگان

از آسمان آمدی که رسالتی بود تو را و رسالتت گام های کمال من بود پس دست های ذهن خام مرا گرفتی و بردی مرا در راه تا بنوشم از چشمه های معرفت ، رودهای زیبایی و دریاهای دانستن ، پس دست های مهربان مادرانه ات را سقفی ساختی بر سرم تا بیاسایم از گزند آفتاب و طوفان و چون راه را شناختم تو بالهایت را گشودی و سفر آغاز کردی که از آسمان تو را خواستند .


خدایا ! آرامشی عطا فرما تا بپذیرم آنچه را که نمی توانم تغییر دهم شهامتی که تغییر دهم آنچه را که می توانم و دانشی که تفاوت این دو را بدانم

هنرستان غیر انتفاعی دخترانه نخبگان

40 نكته مهم براي مطالعه بهتر

راهنماي روش مطالعه صحيح و اصولي و روشهاي مرور مطالب خوانده شده  براي آنكه مطلبي كاملا آموخته شده و با اندوخته‌هاي پيشين پيوند يابد، بايد حتما معنا داشته باشد، در اين صورت احتمال يادگيري بيشتر و احتمال فراموشي كمتر خواهد شد. بنابراين قبل از اينكه خود را محكوم كنيم به نداشتن استعداد درس خواندن ، كمبود هوش ، كمبود علاقه ، عدم تونايي و ساير موارد ، بهتر است نواقص خود را در مطالعه كردن بيابيم و به اصطلاح آنها بپردازيم. در اينصورت به لذت درس خواندن پي خواهيم برد. اولين قدم در اين راستا آن است با اندكي تفكر عادتهاي نامطلوب خود را در مطالعه يافته و سپس عادتهاي مطلوب جايگزين آن گردد.براي تغيير عادات مطالعه مراحل زير را بايد در نظر گرفت:


آگاهي ،درباره موضوع
1. علاقه 
2. ارزيابي ،ارزيابي اطلاعات بدست آمده با در نظر گرفتن موقعيتهاي موجود 
3. مطابقت خود با فكر تازه و اختيار و قبول آنمرحله خواندن 
در اين مرحله به خواندن دقيق و كامل مطالب كتاب پرداخته ، كه هدف فهميدن كليات و جزئيات مطالب و نيز پاسخگوي به سؤالات مرحله قبل مي‌باشد. در مرحله خواندن براي فهم بهتر مطالب مي‌توان از كارهايي مثل يادداشت برداري ، علامت گذاري و خلاصه نويسي بهره جست. 

مرحله تفكر 
در اين مرحله هنگام خواندن ، ساختن سؤالها ، و ايجاد ارتباط بين دانسته‌هاي خود ، درباره مطلب فكر كنيد. در اين مورد نيز مهمترين اصل همان بسط معنايي است. بسط معنايي ممكن است در مراحل پنجم و ششم نيز يعني در مراحل از حفظ گفتني و مرور كردن نقشي داشته باشد. 
مرحله از حفظ گفتني
در اين مرحله بايد بدون مراجعه به كتاب و از حفظ به يادآوري مطالب خوانده شده پرداخته شود و بار ديگر به سؤالاتي كه خود فرد طرح كرده بود پاسخ دهد. در اينجا بايد مطالب آموخته شده را در قالب كلمات براي خود كرده ، در غير اينصورت لازم است كه مجددا به خواندن مطالبي كه آموخته نشده پرداخته شود. مرحله از حفظ گفتني در پايان هر بخش انجام مي‌گيرد و وقتي بخشهاي يك فصل به اتمام رسيد به مرحله بعد ، يعني مرور كردن يا آزمون وارد مي‌شويم. 
مرحله مرور كردن 
اين مرحله ، كه مرحله آزمون نيز مي‌باشد، در پايان هر فصل انجام مي‌گيرد. در اينجا به مرور موضوعات اصلي و نكات مهم و نيز ارتباط مفاهيم مختلف به يكديگر پرداخته و در صورت برخورد با موضوعات مورد اشكال به متن اصلي يا مرجع مراجعه شود. يكي از راههاي كمك به اين مرحله پاسخگوئي به سئوالات و تمرينات پايان فصل است: اجراي اين مرحله مي‌تواند مقداري از اضطراب امتحان را كاهش دهد. 

روش دقيق خواني 
هدف از اين مرحله اين است كه مطالب كامل و دقيق درك شده و بصورتي سازمان يافته و منظم در حافظه نگهداري شود. برخي از فنون موجود كه مي‌تواند به روش دقيق خواني كمك كند عبارتند از: 
تكنيك خلاصه برداري 
به نوشتن عبارت ، مفاهيم و موضوعات كليدي متن پرداخته ، بطوري كه در مرور مطالب ، با نگاه كردن و خواندن خلاصه‌ها ، همه مطالب خوانده شده را يادآوري كند. يك روش بسيار مطلوب اين است كه از خلاصه‌ها نيز دوباره خلاصه برداري شود.
تكنيك سازماندهي مطالب 
اين تكنيك باعث افزايش درك و سرعت يادگيري و سهولت در بازيابي مطالب آموخته شده مي‌شود. براي سازماندهي مطالب استخراج سه بخش از متن اصلي مورد مطالعه لازم است كه عبارتند از:
موضوع اصلي: موضوعي كه تمامي مطالب را در بر مي‌گيرد و بقيه مطالب حول و حوش آن مي‌چرخد.
نكته‌هاي اصلي: خطوط و انديشه‌هاي اصلي و مهم هستند كه در مجموع موضوع اصلي را مي‌سازند و از صراحت بيشتري برخوردار است.
نكات جزئي: اطلاعات جزئي‌تر هستند كه بصورت مثالها ، نمونه‌ها ، عكس و تصوير اطلاعات واقعي مطرح مي‌گردند. 

تكنيك علامت گذاري در متن 
در اين تكنيك علامتهايي را بر روي متن اصلي انجام داده ، از قبيل علامت گذاري به شكلهاي مختلف در متن ، خط كشيدن زير عبارات مهم ، حاشيه نويسي و ... ، اين موارد بسته به صليقه‌هاي افراد متفاوت مي‌باشد. اما نكته مهمي كه در هر نوع علامت گذاري حائز اهميت است اين است كه ، بهتر است همانند تكنيك سازمان دهي ، مطالب را در سه دسته مجزا) موضوع اصلي ، نكته اصلي ، موارد جزئي ( قرار داده و آنها را با علامتهاي مختلف نشان دهيد.
در كنار روش مطالعه عوامل محيطي نيز در ميزان يادگيري تأثير دارد. يك محيط مناسب باعث توجه و تمركز بهتر و بيشتري مي‌شود. 
حذف عوامل مزاحم فكري 
مواردي هست كه بخش عظيمي از وقت و فعاليت ذهني را موضوعاتي به خود مشغول مي‌دارند كه هيچ رابطه با موضوع ندارند، موضوعاتي مانند: رفتار معلمان و استادان ، افزايش شهريه و نوع رفت و آمد و … برخي از موضوعاتي هستند كه موقع مطالعه اگر به آنها فكر شود از كارايي مطالعه مي‌كاهد. برخي حتي خيال پردازيهايشان را موقع مطالعه انجام مي‌دهند؛ كه به شدت فكر را آشفته كرده و تمركز را از بين مي‌برد. توصيه كلي اين است كه اگر ذهن خود را از افكار مختلف پاك كنيد تا بر روي موضوع مورد مطالعه تمركز كنيد، مطالعه را كنار بگذاريد و زماني مطالعه را شروع كنيد كه سرحال، علاقمند و متمركز هستيد. 
فراهم كردن محيط مناسب 
محل و مكاني كه مطالعه در آنجا انجام مي‌شود بايد مناسب باشد. منظور از محل مناسب مكاني است كه آرام ، ساكت و دور از عوامل مزاحم محيطي باشد، اين باعث تمركز بهتر روي موضوع مطالعه مي‌شود. بعضي افراد محل و زماني را براي مطالعه انتخاب مي‌كنند كه بسيار شلوغ و پر سرو صدا است و بعضي از افراد رختخواب را براي مطالعه انتخاب مي‌كنند و توقع يادگيري سطح مطلوب را دارند، ولي از اين حقيقت غافلند كه اين محلها بدترين محل براي مطالعه است. 
بارها شنيده ايم كه دانش آموز يا دانشجويي مي گويد : 
(( ديگرحال و حوصله خواندن اين كتاب را ندارم ))يا ((آنقدرازاين كتاب خسته شده ام كه قابل گفتن نيست))ويا ((هرچقدرميخوانم مثل اينكه كمتر ياد مي گيريم))ويا ((10 بار خواندم و تكرار كردم ولي بازهم ياد نگرفتم))به راستي مشكل چيست ؟ آيا براي يادگيري درس واقعا" بايد 10 بار كتاب را خواند ؟ آيا بايد دروس خود را پشت سرهم مروركرد؟وآيا بايددهها بار درس راتكراركردتا يادگرفت ؟ مطمئنا" اگر چنين باشد ، مطالعه كاري سخت و طاقت فرسا است . اما واقعيت چيزي ديگر است . واقعيت آن است كه اين گروه از فراگيران ، روش صحيح مطالعه را نمي دانند و متاسفانه در مدرسه و دانشگاه هم چيزي راجع به چگونه درس خواندن نمي آموزند . يادگيري و مطالعه ، رابطه اي تنگاتنگ و مستقيم با يكديگر دارند، تا جايي كه مي توان اين دو را لازم و ملزوم يكديگر دانست. براي اينكه ميزان يادگيري افزايش يابد بايد قبل از هرچيز مطالعه اي فعال و پويا داشت .شش روش مطالعه :
خواندن بدون نوشتن خط كشيدن زيرنكات مهم حاشيه نويسي خلاصه نويسي كليد برداري خلاقيت و طرح شبكه اي مغز 
1-خواندن بدون نوشتن: روش نادرست مطالعه است . مطالعه فرآيندي فعال و پويا است وبراي نيل به اين هدف بايد از تمام حواس خود براي درك صحيح مطالب استفاده كرد. بايد با چشمان خود مطالب را خواند، بايد در زمان مورد نياز مطالب را بلند بلند ادا كرد و نكات مهم را يادداشت كرد تا هم با مطالب مورد مطالعه درگير شده و حضوري فعال و همه جانبه در يادگيري داشت و هم در هنگام مورد نياز ، خصوصا" قبل از امتحان ، بتوان از روي نوشته ها مرور كرد و خيلي سريع مطالب مهم را مجددا" به خاطر سپرد .
2- خط كشيدن زير نكات مهم :اين روش شايد نسبت به روش قبلي بهتر است ولي روش كاملي براي مطالعه نيست چرا كه در اين روش بعضي از افراد بجاي آنكه تمركز و توجه بروي يادگيري و درك مطالب داشته باشند ذهنشان معطوف به خط كشيدن زير نكات مهم مي گردد .حداقل روش صحيح خط كشيدن زير نكات مهم به اين صورت است كه ابتدا مطالب را بخوانند و مفهوم را كاملا" درك كنند و سپس زير نكات مهم خط بكشند نه آنكه در كتاب بدنبال نكات مهم بگردند تا زير آن را خط بكشند .
3- حاشيه نويسي :اين روش نسبت بدو روش قبلي بهتر است ولي بازهم روشي كامل براي درك عميق مطالب و خواندن كتب درسي نيست ولي مي تواند براي يادگيري مطالبي كه از اهميتي چندان برخوردار نيستند مورد استفاده قرار گيرد.
4- خلاصه نويسي : در اين روش شما مطالب را ميخوانيد و آنچه را كه درك كرده ايد بصورت خلاصه بروي دفتري يادداشت مي كنيد كه اين روش براي مطالعه مناسب است و از روشهاي قبلي بهتر مي باشد چرا كه در اين روش ابتدا مطالب را درك كرده سپس آنها را يادداشت مي كنيد اما بازهم بهترين روش براي خواندن نيست .
5- كليد برداري :كليد برداري روشي بسيار مناسب براي خواندن و نوشتن نكات مهم است . در اين روش شما بعد از درك مطالب ، بصورت كليدي نكات مهم را يادداشت مي كنيد و در واقع كلمه كليدي كوتاهترين، راحتترين ،بهترين وپرمعني ترين كلمه اي است كه با ديدن آن، مفهوم جمله تداعي شده و به خاطر آورده مي شود .
6- خلاقيت و طرح شبكه اي مغز: اين روش بهترين شيوه براي يادگيري خصوصا" فراگيري مطالب درسي است .در اين روش شما مطالب را ميخوانيد بعد از درك حقيقي آنها نكات مهم را به زبان خودتان و بصورت كليدي يادداشت مي كنيد و سپس كلمات كليدي را بروي طرح شبكه اي مغز مي نويسد ( در واقع نوشته هاي خود را به بهترين شكل ممكن سازماندهي مي كنيد و نكات اصلي و فرعي را مشخص مي كنيد)تا در دفعات بعد به جاي دوباره خواني كتاب ، فقط به طرح شبكه اي مراجعه كرده وبا ديدن كلمات كليدي نوشته شده بروي طرح شبكه اي مغز ، آنها را خيلي سريع مرور كنيد . اين روش درصد موفقيت تحصيلي شما را تا حدود بسيار زيادي افزايش ميدهد و درس خواندن را بسيار آسان مي كند. و بازده مطالعه را افزايش ميدهد.چندتوصيه مهم كه بايدفراگيران علم ازآن مطلع باشند. 
1- حداكثر زماني كه افراد مي توانند فكر خود را بروي موضوعي متمركز كنند بيش از 30 دقيقه نيست ، يعني بايد سعي شود حدود 30 دقيقه بروي يك مطلب تمركز نمود و يا مطالعه داشت و حدود 10 الي 15 دقيقه استراحت نمود سپس مجددا" با همين روال شروع به مطالعه كرد.
2- پيش از مطالعه از صرف غذاهاي چرب و سنگين خودداري كنيد. و چند ساعت پس از صرف غذا مطالعه نمائيد چون پس از صرف غذاي سنگين بيشتر جريان خون متوجه دستگاه گوارش ميشود تا به هضم و جذب غذا كمك كند و لذا خونرساني به مغز كاهش مي يابد و از قدرت تفكر و تمركز كاسته ميشود . از مصرف الكل و دارو هم خودداري فرمائيد همچنين غذاهاي آردي مثل نان و قندي قدرت ادراك و تمركز را كم مي كند نوشابه هاي گازدارهم همينطور هستند. 
3- ذهن آدمي با هوش است اگر يادداشت برداريد خود را راحت از حفظ و بياد سپاري مطالب مي كند و نيز همزمان نمي توانيد هم مطلبي را بنويسيد و هم گوش دهيد . پس در حين مطالعه لطفا" يادداشت برداري ننمائيد .www.zibaweb.com
انسان به عنوان يكي از موجودات عالم ، امتيازات زيادي نسبت به ساير موجودات دارد. يكي از اين امتيازات قدرت يادگيري ، تفكر و حفظ اطلاعات است . قدرت يادگيري و حفظ اطلاعات باعث تفاوت ميان انسان و حيوان شده و نيز برتري انسان را نسبت به ساير موجودات به اثبات رسانده است. 
بنابراين درگيري فكري با استعداد سوال بر انگيز حافظه و يادگيري در حافظه محدود به زمان حاضر كه مادر آن زندگي مي كنيم نيست بلكه بسياري از تمدنها در گذشته منشاء و كاركرد حافظه را مدنظر داشته اند . 
بيش از ۲۵۰۰ سال پيش ، يونانيان ، هنري را در باره حافظه اختراع كردند كه عموما" تحت عنوان تدابير((ياديار)) ناميده مي شود . و به معني نقش بستن اثرات مكانها و تصاوير بر روي حافظه است . 
اولين سيستم تقويت حافظه به وسيله شاعر يوناني به نام سيمونيدز ((Simonides ))در قرن پنجم و ششم قبل از ميلاد پديد آمده است . 
شرح واقعه چنين است كه سيمونيدز ، تالار ضيافتي را كه در آن شعر طويلي را ايراد كرده بود براي چند لحظه ترك كرد . در همين حين ، سقف تالار فرو مي ريزد و در نتيجه تخريب تالار و مرگ ميهمانان ، هويت آنان غير قابل شناسايي مي شود . اما پس از بازسازي تالار ، سيمونيدز توانست جايگاه دقيق هر يك از حاضرين را بيش از قرائت شعر بياد آورد و تمامي آنها را شناسايي كند بدين ترتيب بود كه نخستين تئوري تداعي در بخاطر سپاري و اساس تمامي سيستمهاي منمو تكنيك (تدابير ياديار )پديد آمد . 
افلاطون مي گويد : روح داراي بستري است از موم قالب سازي شده كه منحني ، غلظت و خلوص آن در افراد مختلف متفاوت است و همين موم نقش احساسات و انديشه ها را مي پذيرد. اين نقش حك شده كه از حيث برجستگي مانند نقوش يك مهر به نظر مي رسد ، همانند نشانه اي از اشياء است كه امكان بخاطر آوردن آنها را فراهم مي سازد . اگر نشانه اي ناپديد و فراموش مي شود ، به اين خاطر است كه به طور كامل بر روي اين موم حك نشده است . 
ارسطو معتقد بود:حافظه مجموعه اي از تصاوير ذهني است كه تنهااز راه تاثيرات حسي به دست مي آيد . وي تنها كسي بود كه قوانين منموتكنيك را به صورت تداعي پايه ريزي كرد. سنت توماس اكيناس ، سه قانون اوليه تداعي ارسطو را احياءكرد. 
۱-قانون تشابه : خاطره مشابه با تاثير معيني به ياد مي ماند . 
۲-قانون عكس يا متضاد : اگر دو يا چند تاثير ، آنتي تز يكديگر باشند داشتن يكي سبب ياد آوري ديگري مي شود. 
۳-قانون همزماني يا همراهي : اگر دو يا چند تاثير همزمان اتفاق بيافتند ، بروز يكي سبب ياد آوري ديگري مي شود . 
بنابراين براساس نظريات داده شده مي توان گفت حافظه عبارت است از كنشي كه احياي تجارب گذشته را در بر مي گيرد . يا يك استعداد همگاني در بخاطر سپاري رويدادها و اطلاعات و همچنين ياد آوري آنهاست پس حافظه قابليت رشد ، تقويت و پرورش را داشته و بيش از همه به بكارگيري و تمرين نياز دارد .حافظه شبيه عضله مي باشد كه با تمرين كردن پرورش يافته و تقويت مي گردد و در صورت عدم بكارگيري سست و تنبل مي شود . 
در اين مقاله قواعدي را بيان مي كنيم كه شما را در داشتن يك حافظه خوب ياري مي كنند . همچنين تكنيكهاي ساده و در عين حال كاملا" موثر و كاربردي را ارائه مي دهيم كه پس از مطالعه و يادگيري و در صورت بكارگيري آنها شاهد تحول بسيار چشمگيري در روند بخاطر سپاري مطالب خواهيد بود . 
تقويت و بهبود حافظه همان يادگيري بهتر است . تقويت حافظه يعني رعايت اصول و قوانين حاكم بر يادگيري ، اگر قوانين حاكم بر يادگيري را خوب رعايت كنيم بهتر ياد خواهيم گرفت و در نتيجه احساس مي شود كه كارائي حافظه بالا رفته است پس حافظه ما تقويت شده است تقويت حافظه يا پرورش حافظه همان عوامل موثر بر ياد آوري است كه روان شناسان به عنوان روشهاي پرورش حافظه پيشنهاد كرده اند . قبل از بيان روشهاي موثر در بخاطر سپاري ،اصول حاكم بر يادگيري را ذكر مي كنيم كه عبارتنداز : 
۱- مرحله اول – توجه : اولين گام در جريان هريادگيري توجه است . 
۲- مرحله دوم – زبان گرداني : گام دوم در يادگيري ((زبان گرداني )) مطالب مهم است . زبان گرداني عبارت است از تبديل مطالب شنيده يا خوانده شده به زبان مشخص و معني دار . اين كار را مي توان از طريق برگرداندن مطالب به زبان خودمان يا ايجاد تصويري در ذهن از مطالب مزبور انجام داد . 
۳- مرحله سوم – پيوند مطالب جديد با دانسته هاي قبلي : مرحله سوم در يادگيري كلامي بسيار مهم است . اگر به مطلبي توجه كرده و آنرا به زبان خود برگردانده باشيد . بازهم بيش از چند لحظه در خاطرتان باقي نخواهند ماند. براي فراموش نكردن و بخاطر سپردن چنين مطالبي در حافظه بلند مدت ، بايد از مكانيسم پيوند استفاده كرد. منظور از پيوند ايجاد ارتباط بين مطالب جديد و دانسته هاي قبلي است . 
●ويژگيهاي راههاي بهبود حافظه 
الف : اصول استفاده از حافظه 
ب : بهداشت حافظه 
ج : اصول اوليه مطالعه 
د : درك و يادگيري و ياد سپاري

الف -اصول استفاده از حافظه : 
۱-آموزش : به وسيله آموزش مي توان عمل فراگيري يا بهره گيري از حافظه را كه يك فعاليت مستقيم و قابل كنترل است افزايش داد. www.zibaweb.com
۲-علاقه:اگربه موضوعي علاقمند باشيد بهتر آن را ياد مي گيريد.موضوع مورد مطالعه و همچنين ميزان علاقه اي كه خواننده نسبت به مطلب دارد ، در بخاطر سپاري آن مطلب در حافظه تاثير زيادي دارد بخاطر سپردن موضوعات مورد علاقه در حافظه به سهولت انجام مي گيرد . و همچنين به آساني مي توان آنها را بياد آورد بنابراين علاقه در يادگيري نقش دارد . هر چه قدر حافظه قوي داشته باشيدبه خاطر سپردن مطالبي كه به آنها علاقه اي نداريد امكان پذير نخواهد بود . فقط از راه ايجاد علاقه در خود مي توانيد از عهده اين كار بر آييد. 
۳-تمركز حواس : داشتن تمركز حواس هنگام يادگيري موجب مي شود كه مطالب آموخته شده بهتر در حافظه باقي بماند . اصولا" بدون داشتن تمركز نمي توان مطلبي را به خوبي فهميد . بايد هنگام مطالعه تمامي حواس خود را بر روي مطالب متمركز كنيد تا بتوانيد آنها را به حافظه خود بسپاريد . براي ايجاد تمركز بايد شرايط مطالعه را نيز رعايت كنيد . در واقع با رعايت شرايط مطالعه موقعيت مناسبي را براي تمركز و يادگيري بهتر مطالب ايجاد مي كنيد. 
۴-طبقه بندي مطالب مورد مطالعه : (ارتباط ) :يكي از اصول حاكم بر حافظه اصل ارتباط و بهم پيوستگي است يعني ، حافظه مطالب مرتبط و به هم پيوسته را بهتر در خود جاي مي دهد و هر چقدر آموخته هاي شما بيشتر با همديگر ارتباط داشته باشند به همان نسبت به خاطر سپاري و بياد آوري آنها آسانتر خواهد بود. حافظه به شكل زنجيره اي عمل مي كند . بنابراين مطالب بايد به صورت زنجيره اي ، پيوسته و در ارتباط باهم در آيند تا كار بخاطر سپاري و از آن مهمتر، عمل بياد آوري راحت باشد. 
۵-خوب درك كردن ( درك مفاهيم ):پرفسور ((ربروت توكه )) مي گويد : ((درسي كه كاملا" فهميده شود از قبل ياد گرفته شده است .)) پس اگر مطلبي را بجاي حفظ كردن بفهميد ،بهتر در حافظه ضبط و بايگاني مي گردد.واصولا" اگرمتني به خوبي درك شود ، كمتر فراموش مي شود . قبل از آنكه بخواهيد مطلبي را حفظ كنيد ، ابتدا بايد آن مطلب را مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار دهيد . و هنگامي كه آنرا به خوبي درك كرديد بخاطر بسپاريد . 
۶-اعتماد به نفس : اعتماد به حافظه نخستين گام تقويت حافظه است ، بايد به قوي بودن حافظه خود اعتماد داشته باشيد . بايد از كاربرد كلمات و جملاتي كه موجب تضعيف حافظه مي شوند جدا" خودداري كنيد . حتما" از گفتن جملاتي نظير حافظه ام ياري نمي كند ، حافظه ام ضعيف شده است …. خودداري كنيد. چرا كه با گفتن اين جملات ، به خودتان تلقين مي كنيد كه واقعا" حافظه تان ضعيف شده است ، در آن صورت حافظه نيز به ياري شما نمي شتابد. 
نتيجه : آنچه كه در ذهن شماست نتيجه يادگيري و بخاطر سپاري صحيح است . بخاطر سپاري مهارتي قابل كسب است حافظه را مي توان طوري تربيب كرد كه موثرتر انجام وظيفه كند .كساني كه به روشهاي يادگيري خود توجه بيشتر دارند و هنگام به خاطر سپردن مطلبي تمركز حواس داشته باشند و مطالب را با نظم وترتيب در حافظه ضبط كنند آن موقع به خاطر آوري مطلب در آنها آسانتر خواهد بود. 
ب - اصول بهداشت حافظه : 
چگونه مي توان يك حافظه بهتر داشت ؟يادگيري و حفظ مطالب به چند صورت امكان پذير است ؟ 
چگونه مي توان حافظه را به فعاليت وا داشت ؟ 
ذهن آدمي همچون ديگر اعضاء بدن احتياج به مواد غذائي و مراقبت دارد . همانطور كه به وضع پوشش خود دقيق هستيم بايد به بهداشت و سلامت رواني حافظه و مغز دقت كنيم . هنگام كار و فعاليتهاي ذهني ،براي سلامتي و جلوگيري از فرسودگي زودرس حافظه بايد موارد بهداشتي زير را رعايت كرد : 
۱-تاثير تغذيه مناسب بر حافظه ( اعم از اكسيژن و غذا ) : تغذيه مناسب يكي از مهمترين عوامل در افزايش كارايي حافظه است . كلسيم و منيزيم و فسفر سه عنصر اساسي و ضروري براي حافظه به شمار مي آيد و بايد با تغذيه مناسب مانند : جوانه گندم ، لبنيات ،جگر ، بادام ، گردو ، فندق ، سبزيجات و تخم مرغ مي توان مواد مورد نياز مغز را تامين كرد . و در فعاليتهاي شديد ذهني بايد از مصرف زياد چربي ، نان ، وقند بپرهيزيد و تا حد امكان از غذاهاي داراي پروتئين مانند تخم مرغ ، گوشت – جگر سياه و ماهي استفاده كنيد . به طور كلي در نظر داشته باشيد كه پرخوري و معده سنگين فعاليت ذهني را سست و محدود مي كند 
۲-تاثير دخانيات و مواد مخدر: استفاده از سيگار و دخانيات نه تنها موجب خستگي زودرس جسم و روان مي شود بلكه عمل طبيعي سيستم عصب و حافظه را مختل كرده و اثرات دائمي دارد و با عدم استفاده از آنها مي توانيم كارايي حافظه را بالا ببريم . 
۳-تاثير استرس بر حافظه :استرس يكي از عواملي است كه موجب ركود ذهن در مرحله فكر كردن مي شود . استرس در دو مرحله مهم باعث اخلال در عمل حافظه مي شود : يكي در مرحله ثبت اطلاعات و ديگري در مرحله ياد آوري اطلاعات . مسائلي چون مرگ يا حادثه ناگوار براي يكي از اعضاي خانواده ، ترس ، خوشحالي بيش از حد و ازدواج مي تواند بر كارايي حافظه تاثير گذارد . 
توجه : اكثر دانش آموزان موقع امتحان بيشتر به طرف پايين خيره مي شود كه اين عمل كارايي حافظه را در ياد آوري مطالب پايين مي آورد پس بهتر است كه با چشماني باز به گوشه بالا و چپ يا بالا و راست بنگريد . اين عمل فيزيكي به نيمكره هاي مغز كمك مي كند تا همكاري بهتري داشته باشند و امكان دستيابي شما به اطلاعات را فراهم آورند . 
۴-تاثير استراحت در حافظه : هنگام مطالعه نبايد خسته باشيد ، اگر احساس خستگي مي كنيد كمي بايد استراحت كنيد و بعد مطالعه را شروع كنيد . پس از يادگيري نيز حتما" استراحت كنيد تا آموخته هاي شما مجال استحكام و پايداري در حافظه را پيدا كنند و از به وجود آمدن عامل تداخل جلوگيري شود. 
۵-تاثير آرامش در حافظه : تا حدممكن در هنگام مطالعه آرامش بيشتري داشته باشيدچون در وضعيت آرامش ، امواج آلفا كه بين ۱۳-۸ هرتزاست در مغز منتشر مي شود . در اين حالت انسان مي تواند از حداكثر نيروهاي مغز خويش بهره جويد و يادگيري و بخاطر سپاري را تسهيل بخشد . در ضمن حفظ آرامش و حالت طبيعي ارگانيسم كاركرد طبيعي مغز و اعصاب را نيز تسهيل مي كند. 
ج- اصول اوليه مطالعه : 
اولين اصل قبل ازشروع مطالعه چيست ؟ چگونه مي توان بازده مطالعه را افزايش داد ؟ نحوه تفكرات واراده چه نقشي در مطالعه و كارهاي روزمره دارد؟ و بهترين زمان و مكان مناسب براي مطالعه چيست ؟ يكي از ضروري ترين و كاملترين ابزار پيشرفت انسان مطالعه است براي اينكه بتوانيد مطالعه بهتري داشته باشيد تا بازيابي و بخاطر سپاري آن آسان باشد اصول زير را بايد رعايت نمائيد : 
۱-هدف : تيري كه بدون هدف رها شود بي نتيجه خواهد بود. قبل از شروع مطالعه بايد حتما" هدف خود را مشخص كنيد . زيرا وقتي كه هدف خود را مشخص كرديد آمادگي بيشتري براي خواندن و يادگيري خواهيد داشت و داشتن هدف به شما كمك مي كند تا در حين مطالعه دقت بيشتري داشته باشيد و تمركز حواس نيز بهبود مي يابد ، بنابراين قبل از مطالعه هر كتابي ، هدف خود را به طور دقيق و واضح بيان كنيد . 
۲-برنامه ريزي : برنامه ريزي درسي ، اين امكان را مي دهد كه بهتر ودر زمان مخصوص به خودش آن درس را بخوانيد با طرح برنامه ، نظم خاصي به روند يادگيري خود مي دهيد . كه اين نظم خاص بمكانيسم حافظه در بخاطر سپاري مطلب كمك مي كند. 
۳- مكان و زمان مطالعه : مكان مطالعه بايد آرام بوده ،از نور كافي برخوردار باشد و زمان مطالعه بهتر است موقع صبح باشد، حافظه وقع صبح فعال تر مي باشد. 
بنابراين قبل از شروع مطالعه بايد هدف مشخص شود و به صورت معقول برنامه ريزي كنيد و با علاقه وبدون هر نگراني در اجراي برنامه نهايت سعي تان را بكار ببريد ورزش را به زندگي خود وارد كنيد. 


د - درك ، يادگيري و يادسپاري : 

-چرا براي به خاطر سپردن مطالب يك كتاب ، چند بار آن را مي خوانيم و پس از مدتي مطالب را فراموش مي كنيم ؟ 
-آيا فهميدن دليل برياد داشتن براي هميشه است و خلاصه نويسي به چه صورت بايد انجام بگيرد؟ 
-رعايت كدام اصل بخاطر سپردن مطلب يك كتاب را براي هميشه امكان پذير مي سازد.؟ 
براي اينكه مطالب خوانده شده را در حافظه بلند مدت خود ضبط كرده و براي مدتهاي طولاني – بدون مراجعه به اصل كتاب كل مطلب را به ياد داشته باشيد و در مواقع لزوم با صرف وقت كمتر به ياد بياوريد مي توان از روش خلاصه كردن و الگوهاي يادآوري استفاده كرد. 
۱-اصل الگوهاي يادآوري : عبارت از درك مطلب و متن خوانده شده ونوشتن آنها به صورت كلمات كليدي. اين كار كه همان خلاصه نويسي مي باشد در هنگام مطالعه سبب افزايش تمركز حواس و مانع از خواب آلودگي مي شود و قدرت به يادسپاري مطلب را بالا مي برد. بنابراين خلاصه نويسي و الگوهاي ياد آوري كه از اصول درك و يادگيري و ياد سپاري است داراي مراحل ذيل مي باشد . 
الف: يادداشت برداري : در يادداشت برداري نكات بصورت اصلي و فرعي نوشته مي شوند بدين صورت كه موضوع اصلي و مورد بحث را نوشته و هر مطلب راجع به آن را به طور منظم بر روي شاخه هاي اصلي و فرعي مي نويسيد در اينجا از جمله نويسي پرهيز مي كنيد و از كلمات كليدي استفاده مي كنيد . با توجه به اينكه ياداشت برداري و خواندن دو عمل مجزا مي باشد و هر يك كار فيزيكي متفاوتي دارد لذا از خواندن توام با نوشتن پرهيز كنيد زيرا در كار مغز اختلال ايجاد مي كند . 
ب – مرحله بازنگري و تكميل : پس از پايان مبحث خوانده شده و خلاصه نويسي الگوهاي ياد آوري را بررسي، و آن را تكميل و مرتب كرده ودر مرتب كردن سعي كنيد كلمات كليدي باهم ارتباط بيشتر داشته باشد. 
ج – مرحله تعريف : بعد از آن دو مرحله متن اصلي را كنار گذاشته با نگاه كردن به الگوهاي ياد آوري و كمك گرفتن از اطلاعات موجود در مغز آنچه را ياد گرفته ايد با صداي بلند توضيح دهيد. اين مرحله مغز شما را پويا و فعال خواهد كرد . 
د – مرحله تكرار و مرور : مرور و ياد آوري از فراموشي مطالب جلوگيري مي كنند و حفظ و ياد آوري مطالب به همين عنوان است . اگر مطالب مرور وتكرار شود از فراموشي آن مطالب جلوگيري مي شود . 
بيش از ۹۰% از مطالب خوانده شده بعداز ۲۴ ساعت فراموش مي شوند در حاليكه مرحله مرور مانع از فراموشي مطالب مي شود . پس بايد بعد از خلاصه نويسي الگوهاي ياد آوري را تكرار و مرور كنيد. 
● اصول ديگر بازسازي و يادآوري : 
۲- تداعي : براي بازسازي و يادآوري موضوعات جديد بايد تداعي مناسب بين آنها بر قرار كنيد، چون حافظه به صورت زنجيره اي عمل مي كند پس بايد هر يك از موضوعات را يكي از حلقه هاي زنجير در نظر گرفت . آن وقت اين حلقه ها را با كمك سيستم هاي تداعي بهم پيوند داد. اما از آنجا كه هر چقدر اين تداعي غير منطقي تر باشد بهتر در حافظه باقي مي ماند، بنابراين بايد سيستم هاي تداعي را به صورت مضحك مبالغه آيز رنگهاي غير واقعي در آورد تا موضوعي بهتر در حافظه باقي بماند . بنابراين تداعي بين اطلاعات كمك بزرگي در بخاطر سپاري آنها مي كند. 
۳-تجسم : تداعي بين اطلاعات به تنهايي كافي نيست ، بلكه بايد علاوه بر تداعي ، آنها را به وضوح و آشكارا در ذهن خود مجسم كنيد . تجسم از اعمال نيمكره راست مغز است . بنابراين اگر در هنگام بخاطر سپاري از نيمكره راست مغز خود را نيز بهره بگيريد يعني همزمان از دو نيمكره مغز خود استفاده كنيد تداعي يادگيري و بخاطر سپاري اطلاعات چندين برابر مي شود.
بنابراين به طور كلي داشتن هدف ، اعتماد داشتن ، علاقه ، سلامتي ، اكسيژن كافي ،دقت ، تمركز ، استراحت ، خواب كافي ، آرامش ، مدت يادگيري برنامه ريزي ، يادگيري با فاصله – تصميم به خاطر سپردن ، خوب درك كردن و… از عوامل موثر در بهبود به خاطر سپاري و بازيابي حافظه است . 
● نتيجه 
به خاطر سپردن ، مهارت و هنري است همانند حرف زدن ، خواندن و فكر كردن هر كسي مي تواند با تلاش و آموزش اصولي بهبود حافظه كه ذكر كرديم هر يك از اين مهارتها يا همه آنها را در خود تقويت كرده و بهتر انجام دهد. زماني بود كه اگر به صفحه اي از يك كتاب نگاه مي كرديد محال بود حتي مفهوم يك كلمه را درك كنيد ولي پس از گذشت سالهاي دبستان توانستيد هزاران كلمه خوانده و ميليونها جمله بسازيد بنابراين استعداد و ظرفيت داشته ايد كه توانائي نوشتن و خواندن در شما شكوفا گردد اما براي اينكه كارايي حافظه شما بهبود يابد بايد توجه كنيد كه همانگونه كه اعضا جسمي بدن انسان اگر حتي جنب وجوش طبيعي و معمولي خود را از دست بدهند و يا اين جنب وجوش متوقف گردد موجب بي حالي و سستي مي شود تا آنجا كه گمان مي رود او مريض است و نياز به درمان دارد ، حافظه را هم اگر مدتي رها كرده و او را براي ياد سپاري هاي مختلف بكار نبريد ، كم كم حالت پويائي خود را از دست داده و انسان احساس مي كند كه حافظه او كارايي لازم را ندارد .پس مي توانيد با رعايت اصول بهبود حافظه، ميزان كارايي حافظه خود را بالا ببريد . 
● اصول بهبود حافظه عبارتنداز : 
۱- اصل استفاده از حافظه 
۲- اصل بهداشت حافظه 
۳- اصل اوليه مطالعه 
۴- اصل درك و يادگيري و ياد سپاري

منابع : 
1ـ سيف ، علي اكبر ( مترجم ) ، روش هاي مطالعه ، چاپ دوم ، تهران ، انتشارات رشد ، 1364 
2ـ ميرعابديني ، امير ، ‹‹ چگونه درس بخوانيم ؟ چگونه امتحان دهيم ؟ ›› ، تهران ، نشر 
چكامه ، 1371